کوآنزیم کیوتن شبه ویتامین و یک آنتی اکسیدان محلول در چربی است که به تولید انرژی در سلول‌های ما کمک می‌کند. بدن ما به طور طبیعی کیوتن را تولید و در یکی از مهم‌ترین اندامک‌های سلولی به نام “میتوکندری” ذخیره می‌کند. همچنین کیوتن از طریق مواد غذایی همچون ماهی، گوشت و مغزها و مکمل‌های حاوی کیوتن قابل تامین است.
دلایل کمبود کیوتن:
تولید کیوتن با افزایش سن کاهش می‌یابد. به‌همین دلیل کمبود کیوتن در سالمندان دیده می‌شود. شرایطی مانند بیماری‌های قلبی- عروقی، اختلالات مغزی، دیابت و سرطان نیز با کاهش سطح کیوتن مرتبط هستند.
هرچند مشخص نیست که در ابتدا سطح پایین کیوتن منجر به این بیماری‌ها شده است و یا کمبود کیوتن از عوارض ابتلا به بیماری است؟
دیگر دلایل کمبود کیوتن شامل موارد زیر است:
- استرس اکسیداتیو
- مصرف طولانی مدت داروهای استاتینی (داروهای کاهنده کلسترول خون)
- کمبودهای تغذیه‌ای از جمله کمبود ویتامین B6
- نقایص ژنتیکی در سنتز و یا بهرهوری از کیوتن
- بیماری‌های میتوکندریایی
عملکردهای کیوتن:
کیوتن یک آنتی‌اکسیدان قوی است و نقش مهمی در انرژی‌زایی سلول‌ها دارد. چرا که کیوتن در تولید ATP نقش دارد و مولکول ATP نیز در انتقال انرژی درون سلول‌ها مشارکت می‌کند. به‌همین دلیل علیرغم اینکه کیوتن در همه سلول‌های بدن وجود دارد، میزانش در سلولهایی با نیاز انرژی بالاتر از جمله قلب، کلیه، ریه و کبد بیشتر است.
فواید مکمل‌های حاوی کیوتن:
کمک به درمان نارسایی قلبی
نارسایی قلبی عموما به‌دلیل بیماری‌های عروق کرونر و یا فشار خون بالا ایجاد می‌شود. چرا که این شرایط با آسیب اکسیداتیو و التهاب در عروق همراه است. سطوح پایین کیوتن در میوکارد با شدت نارسایی قلبی مرتبط است. به نظر می‌رسد که درمان با کوآنزیم کیوتن می‌تواند در بازگرداندن سطح بهینه تولید انرژی، کاهش آسیب اکسیداتیو و بهبود عملکرد قلب و درنتیجه درمان نارسایی احتقانی قلبی و کاردیومیوپاتی موثر باشد. به‌علاوه اینکه برخی از درمان‌های نارسایی قلبی نیز باعث کاهش سطح کیوتن در خون می‌شوند.
مطالعات نشان می‌دهند که درمان با کیوتن در افراد مبتلا به نارسایی قلبی باعث بهبود علائم و کاهش خطر ادم ریوی، آسم قلبی، احتمال بستری و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی- عروقی می‌شود. همچنین مکمل کیوتن در ترکیب با دیگر ریزمغذی‌ها به ریکاوری بهتر افرادی که بای‌پس کرده‌اند و جراحی دریچه قلب انجام داده‌اند کمک می‌کند. کیوتن در کاهش فشار خون نیز موثر است.
میوپاتی ناشی از مصرف استاتین‌ها
سطح کیوتن در افرادی که از داروهای استاتینی استفاده می‌کنند کاهش می‌یابد و بیمار دردهای عضلانی را تجربه می‌کند. مکمل کیوتن می‌تواند به برطرف کردن ضعف و درد عضلانی مرتبط با مصرف استاتین‌ها کمک نماید.
کاهش سردرد
عملکرد غیر طبیعی میتوکندریایی منجر به افزایش برداشت کلسیم توسط سلول‌ها، تولید بیش از حد رادیکال‌های آزاد و کاهش حفاظت آنتی اکسیدانی سلول‌ها می‌شود. این شرایط منجر به کاهش انرژی در سلول‌های مغزی شده و می‌تواند سردردهای میگرنی را به دنبال داشته باشد. کمبود کیوتن در افراد مبتلا به سردردهای میگرنی مشاهده شده است و از آنجایی که کیوتن اساسا در میتوکندری‌ها فعالیت می‌کند، مصرف مکمل آن عملکرد میتوکندریایی را بهبود داده و باعث کاهش التهاب ایجاد شده در بیماری میگرن می‌شود.
مکمل‌یاری با کیوتن تعداد و شدت حملات میگرن را کاهش می‌دهد.
بهبود عملکرد ورزشی
بعد از ورزش به‌ویژه ورزش‌های سنگین، سطح استرس اکسیداتیو در بدن افزایش می‌یابد. استرس اکسیداتیو بالا بر عملکرد ماهیچه‌ها و در نتیجه عملکرد ورزشی اثر می‌گذارد. از طرفی عملکرد غیر طبیعی میتوکندریایی باعث کاهش انرژی عضلانی می‌شود و به این ترتیب عضلات به خوبی منقبض نشده و فرد نمی‌تواند به ورزش ادامه دهد.
کیوتن ترکیبی است که هم از طریق کاهش استرس اکسیداتیو و هم از طریق بهبود عملکرد میتوکندریایی و انرژی‌زایی به تقویت عملکرد ورزشی کمک می‌کند. در مطالعات مصرف مکمل کیوتن باعث کاهش مارکرهای استرس اکسیداتیو در خون، افزایش قدرت و سرعت حین ورزش و کاهش خستگی می‌شود که مجموعه این عوامل عملکرد ورزشی را در ورزشکاران بهبود می‌بخشد.
کمک به درمان دیابت
استرس اکسیداتیو باعث آسیب به سلول‌ها و بروز بیماری‌هایی همچون دیابت می‌شود. اختلال عملکرد میتوکندریایی نیز با مقاومت به انسولین مرتبط است. به نظر می‌رسد سطح کیوتن در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 پایین‌تر و استرس اکسیداتیو بالاتر از حد طبیعی باشد.
کیوتن به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و نقشی که در عملکرد میتوکندری بر عهده دارد، حساسیت به انسولین را بهبود داده و سطح قند خون را تنظیم می‌کند. مکمل یاری با کوآنزیم کیوتن در بیماران مبتلا به دیابت باعث کاهش قند خون ناشتا و HbA1C می‌شود و کنترل گلایسمیک را بهبود می‌بخشد.
همچنین کیوتن می‌تواند باعث کاهش LDL و کلسترول تام در افراد مبتلا به دیابت و پیشگیری از بیماری قلبی عروقی شود.
تقویت قدرت باروری
با افزایش سن در زنان، تعداد و کیفیت تخمک‌ها و در نتیجه قدرت باروری کاهش می‌یابد. کیوتن در این پروسه مستقیما نقش دارد. چرا که با افزایش سن تولید کیوتن کند می‌شود و بدن نمی‌تواند به‌طور موثری در برابر آسیب‌های اکسیداتیو از تخمک‌ها محافظت کند. کاهش کیفیت و تعداد تخمک‌ها در زنان، ممکن است به دلیل کمبود کیوتن، در نتیجه اختلال عملکرد میتوکندری و افزایش سطح استرس اکسیداتیو باشد. مکمل‌یاری با کوآنزیم کیوتن می‌تواند افت کیفیت و کمیت تخمک‌ها را جبران نماید و باعث تقویت قدرت باروری شود.
کیوتن باعث تقویت قدرت باروری در آقایان نیز می‌شود. اسپرم‌ها تحت تاثیر استرس اکسیداتیو قرار می‌گیرند، تعداد و کیفیت آن‌ها کاهش یافته و مشکلات ناباروری ایجاد می‌شود. مصرف مکمل کیوتن از طریق محافظت آنتی اکسیدانی باعث بهبود کیفیت، فعالیت و تراکم اسپرم‌ها می‌شود. همچنین ترکیب کیوتن در کنار آنتی اکسیدان‌هایی همچون ویتامین‌های E و C تعداد، تحرک و مورفولوژی اسپرم را بهبود داده و باعث حفظ عملکرد اسپرم‌ها و تقویت قدرت باروری می‌شود.
کیوتن برای سلامت مغز مفید است
مغز به دلیل محتوای بالای اسیدهای چرب و نیاز بیشتر به اکسیژن، مستعد آسیب اکسیداتیو است. این آسیب اکسیداتیو تولید ترکیبات مضری را افزایش می‌دهد که بر حافظه، عملکرد شناختی و فیزیکی اثر می‌گذارند. همچنین میتوکندری منبع اصلی تولید انرژی در سلول‌های مغزی است و عملکردش با افزایش سن کاهش می‌یابد. اختلال عمکلرد میتوکندریایی منجر به استرس اکسیداتیو، تخریب DNA و مرگ سلول‌های مغزی و بروز بیماری‌های نورولوژیک همچون آلزایمر و پارکینسون می‌شود.
کیوتن به دلیل اثرات آنتی اکسیدانی خود و نقشی که در حفظ عملکرد میتوکندری دارد، از مغز در برابر آسیب اکسیداتیو و اختلالات میتوکندریایی محافظت کرده و از بروز بیماری‌های عصبی پیشگیری می‌کند. مکمل کیوتن به منظور کمک به درمان و آهسته کردن روند پیشرفت بیماری پارکینسون، آلزایمر، هانتیگنتون، ALS (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک)، آتاکسی فردریک و سایر اختلالات عصبی و میتوکندریایی استفاده می‌شود.
حفظ سلامت و جوانی پوست
کیوتن به دلیل خواص آنتی اکسیدانی خود باعث حفظ سلامت پوست می‌شود.
محافظت از ریه
افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی سطح کیوتن پایین‌تری دارند و مکمل کیوتن به دلیل اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی به بیماران مبتلا به آسم کمک می‌کند.
مولتى ویتامین حاوی کیوتن
عوارض جانبی مصرف مکمل کیوتن:
درد شکم، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ و اسهال شایع‌ترین عوارض مکمل‌های کیوتن هستند.
در صورتی بروز عوارض زیر، مصرف کیوتن را قطع کنید:
افت شدید فشار خون، سرگیجه، ضعف شدید، اگر احساس می‌کنید دارید بیهوش می‌شوید.
احتیاط کنید!
به طور کلی توصیه می‌شود که مکمل‌های کیوتن را تحت نظر پزشک مصرف کنید به ویژه اگر مبتلا به بیماری هستید، داروهای خاصی استفاده می‌کنید و یا در دوران بارداری به سر می‌برید.
مصرف مکمل کیوتن در کودکان احتمالا ایمن است اما جز با تشخیص بالینی پزشک توصیه نمی‌شود.
مصرف این مکمل‌ها در دوران شیردهی مجاز نیست.
